Ριψοκίνδυνοι Έφηβοι

Οι ριψοκίνδυνες συμπεριφορές στην εφηβεία, κυρίως από τη μέση εφηβεία (15-16) έως την αρχή της ενηλικίωσης, είναι ένα ενδημικό φαινόμενο, το οποίο  θεωρείται μέρος της φυσιολογικής ανάπτυξης του εφήβου.


Η φυσιολογική εφηβική ανάπτυξη περιλαμβάνει αυξημένη ανεξαρτησία, αυτονομία από την οικογένεια, μεγαλύτερη συναναστροφή με τους φίλους, σεξουαλική επίγνωση, ψυχολογική - γνωστική ωρίμανση και διαμόρφωση ταυτότητας. 

Τι κερδίζουν οι έφηβοι μέσω της ριψοκίνδυνης συμπεριφοράς; 
Οι συμπεριφορές, όπως το κάπνισμα, η χρήση αλκοόλ, η παράνομη χρήση ουσιών, η επικίνδυνη οδήγηση και η πρώιμη σεξουαλική δραστηριότητα, πρέπει να θεωρούνται περισσότερο ως στοχοθετημένες, παρά ως απερίσκεπτες δράσεις λόγω άγνοιας του κινδύνου, καθώς είναι κεντρικής σημασίας για:

• Την αποδοχή και τον σεβασμό των συνομηλίκων
• Την εδραίωση της αυτονομίας από τους γονείς
• Την απόρριψη των νορμών και των αξιών της συμβατικής εξουσίας
• Την αντιμετώπιση του άγχους
• Την πρόβλεψη της αποτυχίας
• Την επιβεβαίωση - στον εαυτό και στους άλλους - συγκεκριμένων χαρακτηριστικών της ταυτότητας 
• Την επιβεβαίωση της ωριμότητας
• Την ενίσχυση της ανάληψης πρωτοβουλιών
• Την ενίσχυση της αυτοεκτίμησης, ως αποτέλεσμα της ευχαρίστησης που συνοδεύει την υπέρβαση των ορίων

---

Οι ριψοκίνδυνες συμπεριφορές, λοιπόν, θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς ότι αποτελούν μέρος της  νεανικής κουλτούρας και βοηθούν τον έφηβο στην διαμόρφωση της δικής του ξεχωριστής ταυτότητας. Οι έφηβοι έχουν επίγνωση των αρνητικών συνεπειών μιας ριψοκίνδυνης πράξης ή έστω ενός μέρους αυτών, όμως  πολλές φορές μεροληπτούν σκεπτόμενοι περισσότερο την αισιόδοξη πλευρά και θεωρώντας το ρίσκο λιγότερο σημαντικό από ότι μπορεί να είναι στην πραγματικότητα.   

    Αίτια της ριψοκίνδυνης συμπεριφοράς

• Η καταπιεστική στάση των γονέων 
• Η πίεση της παρέας συνομηλίκων 
• Η αναζήτηση συναρπαστικών εμπειριών
• Η αίσθηση παντοδυναμίας και ατρωτότητας 
• Η χαμηλή ή υψηλή αυτοεκτίμηση  
• Οι βιολογικοί παράγοντες (ανώριμη ικανότητα για αυτοέλεγχο) 
• Η έμφαση στην αίσθηση δύναμης και όχι στις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις

Υπάρχουν διαφορές ανάμεσα στα φύλα;
Ναι. Τα αγόρια φαίνεται πως έλκονται περισσότερο από τον κίνδυνο σε σχέση με τα κορίτσια, ενώ ανάμεσα στον πληθυσμό των κοριτσιών, τα κορίτσια με χαμηλή αυτοεκτίμηση παρουσιάζουν περισσότερες τάσεις για ριψοκίνδυνη συμπεριφορά. 

Μικρές συμβουλές
Μπορεί οι έφηβοι να έχουν ανάγκη να μάθουν καλύτερα τον εαυτό τους, δοκιμάζοντας τα όριά τους, όμως αυτή η διαδικασία προκαλεί υπέρμετρο άγχος και ανασφάλεια στους γονείς, οι οποίοι νιώθουν πως δεν μπορούν να προφυλάξουν τα παιδιά τους από πιθανούς κινδύνους.

Τι μπορείτε να κάνετε;

• Βοηθήστε τα παιδιά σας να μάθουν πώς να αξιολογούν τον κίνδυνο. Πολλές φορές με αφορμή μια ταινία ή κάτι που συνέβη σε κοντινό πρόσωπο, μπορείτε να εξηγήσετε τις συνέπειες μιας συμπεριφοράς και να προτείνετε κάποια εναλλακτική.
• Καθορίστε από κοινού λογικούς κανόνες συμπεριφοράς. Οι έφηβοι, όπως και τα παιδιά, χρειάζονται την αποδοχή και τον σεβασμό των γονέων. Συζητήστε, λοιπόν, κάποιους κανόνες που θα παρέχουν ασφάλεια και στις δύο πλευρές και τηρήστε τους. Μην ξεχνάτε ότι οι έφηβοι από τη μια πλευρά αναζητούν διακαώς την αυτονομία τους, από την άλλη, όμως, χρειάζονται όρια (μια ασφαλή βάση) για να τα ξεπεράσουν. Οι επιεικείς γονείς, δηλαδή, εκείνοι που δεν έχουν καμία απαίτηση από τα παιδιά τους και πολύ χαλαρά όρια, έχουν μεν ευτυχέστερα παιδιά, τα οποία όμως δυσκολεύονται να πάρουν τον έλεγχο της ζωής τους στα χέρια τους, δεν έχουν συναίσθηση των ευθυνών τους και  συμπεριφέρονται ανώριμα. 
• Συζητήστε και ενισχύστε αξίες. Για παράδειγμα να ενθαρρύνετε  την υπευθυνότητα, δίνοντας τους την ευκαιρία να αναλαμβάνουν ρόλους και πρωτοβουλίες. Κατά αυτό τον τρόπο ενισχύετε και την αυτοεκτίμησή τους.
• Ενθαρρύνετε την επικοινωνία. Η επικοινωνία  ανάμεσα στα μέλη της οικογένειας είναι πολύ σημαντική. Οι αυταρχικοί γονείς, δηλαδή εκείνοι που απαιτούν από τα παιδιά τους υπακοή χωρίς να τους εξηγούν ποτέ τίποτα - θεωρώντας ούτως η άλλως την άποψη τους ασήμαντη-, προωθούν έμμεσα τους εφήβους σε επιθετικές συμπεριφορές, κακής ποιότητας φιλικές σχέσεις και σχέσεις εξάρτησης.  
• Γίνετε οι ίδιοι  πρότυπο καλής συμπεριφοράς. Όταν ζητάτε κάτι από έναν έφηβο καλό είναι να το υποστηρίζετε πρώτα με τις δικές σας πράξεις. Οι έφηβοι συχνά ακολουθούν την συμπεριφορά των γονιών. Αν, λοιπόν, εσείς καπνίζετε ένα πακέτο τσιγάρα τη μέρα μπροστά του , πως θα τον πείσετε για το πόσο επιβλαβές είναι το κάπνισμα για την υγεία του;
• Δώστε στον έφηβο διεξόδους. Για παράδειγμα τα ελεγχόμενα «extreme sports» προσφέρουν στον έφηβο τα συναρπαστικά συναισθήματα που αναζητά χωρίς να θέτει τον εαυτό του σε πραγματικό κίνδυνο. 
• Δώστε ανεξαρτησία και αυτονομία σε μερικούς τομείς. Η αίσθηση ότι τον εμπιστεύεστε και του δίνετε ελευθερία κινήσεων σε κάποιους τομείς, βοηθάει στο να μην νιώθει καταπιεσμένος και να είναι πιο δεκτικός στις συμβουλές σας πάνω σε τομείς που κρύβουν πραγματικούς κινδύνους.
• Γνωρίστε τους φίλους του. Μη γίνεστε συνέχεια επικριτικοί με τους φίλους του, ειδικά αν δεν τους έχετε γνωρίσει καλά. Ενθαρρύνετε την συνεύρεση της παρέας του στο σπίτι σας, που και που, έτσι ώστε να καταλάβετε τι είδους επιρροή ασκούν πάνω του.

                                                                                                             Μπάτζου Κατερίνα

Tweet