Ποιος Είμαι Τελικά;
Η εφηβεία, είναι μια περίοδος, κατά την οποία χαλαρώνουν οι δεσμοί με τους γονείς και ο έφηβος διεκδικεί την αυτονομία του, με σκοπό να αναπτύξει τη δική του προσωπικότητα.
Παιδική ηλικία: σταθερότητα και ασφάλεια
Κατά την παιδική ηλικία, οι γονείς είναι μια σημαντική πηγή αυτοεκτίμησης και η θετική στάση τους απέναντι στο παιδί ανεφοδιάζει την αγάπη του παιδιού για τον εαυτό του. Από την άλλη πλευρά, οι γονείς στα μάτια του παιδιού είναι παντοδύναμοι και αποτελούν το αντικείμενο αγάπης του παιδιού. Έτσι το παιδί συνήθως νιώθει ασφαλές, με σταθερή αυτοεκτίμηση.
Τι αλλάζει στον τρόπο που αντιλαμβάνεται ο έφηβος τον εαυτό του;
«Ενδιαφέρομαι για το τι σκέφτονται οι γονείς μου για μένα», «Θέλω να ξέρω τι σκέφτονται οι κοντινοί μου φίλοι για μένα», «Δεν με νοιάζει τι σκέφτονται όλοι οι άλλοι. Δηλαδή, εννοώ ότι δεν θέλω να με νοιάζει…. Θέλω να με αποδέχονται».
Παιδική ηλικία: σταθερότητα και ασφάλεια
Κατά την παιδική ηλικία, οι γονείς είναι μια σημαντική πηγή αυτοεκτίμησης και η θετική στάση τους απέναντι στο παιδί ανεφοδιάζει την αγάπη του παιδιού για τον εαυτό του. Από την άλλη πλευρά, οι γονείς στα μάτια του παιδιού είναι παντοδύναμοι και αποτελούν το αντικείμενο αγάπης του παιδιού. Έτσι το παιδί συνήθως νιώθει ασφαλές, με σταθερή αυτοεκτίμηση.
Τι αλλάζει στον τρόπο που αντιλαμβάνεται ο έφηβος τον εαυτό του;
- Στρέφεται περισσότερο προς τον εαυτό (έντονη αυτοσυνειδησία).
- Κάνει διάφορες υποθέσεις για τον εαυτό του, δεν μπορεί, όμως, ακόμα να διακρίνει ποιες από αυτές είναι πραγματικές και ποιες όχι.
- Ασχολείται με θέρμη με τις αντιλήψεις των άλλων για τον εαυτό του.
- Ενδιαφέρεται υπερβολικά για τις γνώμες και τις προσδοκίες των σημαντικών άλλων.
- Ανακαλύπτει την ύπαρξη πολλαπλών εαυτών.
- Προβαίνει σε συγκρίσεις των ιδιοτήτων των εαυτών του, εντοπίζει αντιθέσεις και οδηγείται σε ενδοψυχικές συγκρούσεις και άγχος, σχετικά με το «ποιος είναι τελικά ο πραγματικός του εαυτός».
«Ενδιαφέρομαι για το τι σκέφτονται οι γονείς μου για μένα», «Θέλω να ξέρω τι σκέφτονται οι κοντινοί μου φίλοι για μένα», «Δεν με νοιάζει τι σκέφτονται όλοι οι άλλοι. Δηλαδή, εννοώ ότι δεν θέλω να με νοιάζει…. Θέλω να με αποδέχονται».
Τι είναι αυτό που προκαλεί σύγχυση στους εφήβους;
α) Κοινωνικό περιβάλλον: οι έφηβοι μέσα από τον κοινωνικό καθρέφτη αναζητούν πληροφορίες σχετικά με το ποιες ιδιότητες να εσωτερικεύσουν. Προσπαθούν να παντρέψουν τις ασύμβατες προσδοκίες των γονιών και των ομάδων συνομηλίκων.
Προσδοκίες γονέων Vs Προσδοκίες συνομηλίκων
ασυμφωνία > σύγχυση, αβεβαιότητα, χαμηλός αυτοέλεγχος
β) Εγωκεντρισμός: οι έφηβοι δυσκολεύονται να διαφοροποιήσουν τις δικές τους έγνοιες από το τι σκέφτονται οι άλλοι. Έτσι, υποθέτουν εσφαλμένα ότι οι άλλοι ασχολούνται εξονυχιστικά με την συμπεριφορά τους και τους κρίνουν συνεχώς (θετικά ή αρνητικά), ενώ ταυτόχρονα νιώθουν ότι τα συναισθήματα τους είναι μοναδικά και ανεπανάληπτα. Αν οι αισθήσεις αυτές, είναι θετικές ενισχύουν την αυτοεκτίμηση του εφήβου, και τον κάνουν να νιώθει σπουδαίος. Διαφορετικά, προκαλούν ντροπή, αμηχανία, προθυμία για απομόνωση κ.α.
«Όλοι, εννοώ όλοι οι άλλοι, με κοιτάζουν σαν να σκέφτονται ότι είμαι εντελώς παράξενος!» «Οι γονείς μου δεν με καταλαβαίνουν. Τι ξέρουν αυτοί για το πώς είναι να είσαι έφηβος;»
Πότε αποκτούν οι έφηβοι μια σταθερή ταυτότητα;
Προχωρώντας προς την έξοδο από την εφηβεία και την αρχή της ενηλικίωσης, ο έφηβος φαίνεται πως αποκτά μια συνεκτικότερη εικόνα για τον εαυτό του, καθώς:
- Είναι ικανότερος να διαχειριστεί και να ξεπεράσει τις εσωτερικές του συγκρούσεις.
- Μπορεί να εξηγήσει, πώς και γιατί αντίθετες ιδιότητες, μπορούν να συνυπάρχουν αρμονικά.
- Διαφοροποιεί την δική του οπτική από την οπτική των άλλων, (εκτός από το τι νομίζουν οι άλλοι γι’ αυτόν, τον απασχολεί και το ποιά είναι τα δικά του συναισθήματα για τους άλλους).
* Αξίζει να σημειωθεί πως η υποστήριξη των εφήβων είναι απαραίτητη για την ανάδυση μιας αληθινής συμπεριφοράς του εαυτού και ότι οι διαδικασίες αυτές δεν ακολουθούν αυστηρά ηλικιακά όρια.
Μπάτζου Κατερίνα
|
|
|
