Εφηβικός Εγωκεντρισμός
Τι είναι ο εφηβικός εγωκεντρισμός;
Ο εφηβικός εγωκεντρισμός οφείλεται στην αποτυχία του εφήβου να διαφοροποιήσει την δική του οπτική από την οπτική των άλλων. Γύρω στα 11-12 χρόνια συμβαίνει μια καθοριστική αλλαγή στον τρόπο σκέψης των εφήβων. Έχουν πλέον την ικανότητα να σκέφτονται αφαιρετικά-υποθετικά (αν... τότε...) για το παρελθόν, το παρόν αλλά και για το μέλλον. Παράγωγα των νέων γνωστικών ικανοτήτων,- οι οποίες δεν έχουν εγκαθιδρυθεί ακόμα πλήρως- είναι το φανταστικό ακροατήριο και ο προσωπικός μύθος.
«Δεν με καταλαβαίνει κανείς!»
Ποιος έφηβος δεν έχει ξεστομίσει αυτή τη φράση! Η δήλωση αυτή αντανακλά την αίσθηση του εφήβου ότι αυτά που νιώθει είναι μοναδικά και ανεπανάληπτα. Κανείς δεν μπορεί να αγαπήσει όπως ο ίδιος, κανείς δεν πονάει όσο ο ίδιος κλπ. Ο προσωπικός μύθος, λοιπόν, βρίσκεται στα ύψη σ’ αυτή την ηλικία, εμποδίζοντας τον έφηβο να αντιληφθεί την κοινοτυπία των δικών του συναισθημάτων και των εμπειριών των συνομηλίκων του, θεωρώντας τον εαυτό του ως μοναδικό, άτρωτο και παντοδύναμο.
Αποδεικτικά στοιχεία του προσωπικού μύθου
«Όλοι με κοιτάνε και ασχολούνται συνέχεια μαζί μου»
Η δήλωση αυτή αντανακλά την αίσθηση του εφήβου ότι βρίσκεται στο επίκεντρο της προσοχής των άλλων, και συνεχώς αξιολογείται, γεγονός το οποίο στην πραγματικότητα αποτελεί ισχυρό κίνητρο για την συμπεριφορά και τις δραστηριότητες του. Το φανταστικό ακροατήριο άλλοτε είναι θαυμαστικό, βοηθώντας τον έφηβο να νιώθει σπουδαίος, και άλλοτε επικριτικό επηρεάζοντας την αυτοεκτίμηση και την αυτοαντίληψη του. «Κάθε έφηβος δρα ταυτόχρονα ως ηθοποιός για τον εαυτό του και ως ακροατήριο για τους άλλους εφήβους» .
Αποδεικτικά στοιχεία του φανταστικού ακροατηρίου
Πότε και πως υποχωρεί ο εφηβικός εγωκεντρισμός;
Ο εγωκεντρισμός υποχωρεί σταδιακά, όταν πλέον οι νέες γνωστικές ικανότητες έχουν σταθεροποιηθεί (15-16 έτη). Τότε, το ακροατήριο που προβλέπει αντικαθίσταται από το πραγματικό ακροατήριο με πραγματικές αντιδράσεις. Η υποχώρηση του προσωπικού μύθου αρχίζει με την σταδιακή εδραίωση σχέσεων αμοιβαιότητας και εμπιστοσύνης. Ο έφηβος ανακαλύπτει ότι και οι άλλοι έχουν παρόμοια συναισθήματα με αυτόν και έχουν υποφέρει και εκστασιαστεί, κατά τον ίδιο τρόπο, όπως και αυτός.
Υπάρχουν διαφορές ανάμεσα στα δύο φύλα;
Ναι, τα κορίτσια παρουσιάζουν υψηλότερη αίσθηση ενός φανταστικού (ή και πραγματικού) επικριτικού ακροατηρίου, ενώ τα αγόρια αυξημένη αίσθηση προσωπικού μύθου, ο οποίος μάλιστα σχετίζεται με υψηλή τάση για ριψοκίνδυνη συμπεριφορά.
Είναι ο εγωκεντρισμός αποκλειστικά εφηβικό φαινόμενο;
Παρόλο που ο εγωκεντρισμός θεωρείται εφηβικό φαινόμενο, σύγχρονες έρευνες εντοπίζουν στοιχεία του και στην ενήλικη ζωή, κυρίως ως άμυνα, όταν το άτομο αντιμετωπίζει νέες δραματικές αλλαγές στη ζωή του ή βρίσκεται υπό αγχογόνες καταστάσεις.
Μπάτζου Κατερίνα
Ο εφηβικός εγωκεντρισμός οφείλεται στην αποτυχία του εφήβου να διαφοροποιήσει την δική του οπτική από την οπτική των άλλων. Γύρω στα 11-12 χρόνια συμβαίνει μια καθοριστική αλλαγή στον τρόπο σκέψης των εφήβων. Έχουν πλέον την ικανότητα να σκέφτονται αφαιρετικά-υποθετικά (αν... τότε...) για το παρελθόν, το παρόν αλλά και για το μέλλον. Παράγωγα των νέων γνωστικών ικανοτήτων,- οι οποίες δεν έχουν εγκαθιδρυθεί ακόμα πλήρως- είναι το φανταστικό ακροατήριο και ο προσωπικός μύθος.
«Δεν με καταλαβαίνει κανείς!»
Ποιος έφηβος δεν έχει ξεστομίσει αυτή τη φράση! Η δήλωση αυτή αντανακλά την αίσθηση του εφήβου ότι αυτά που νιώθει είναι μοναδικά και ανεπανάληπτα. Κανείς δεν μπορεί να αγαπήσει όπως ο ίδιος, κανείς δεν πονάει όσο ο ίδιος κλπ. Ο προσωπικός μύθος, λοιπόν, βρίσκεται στα ύψη σ’ αυτή την ηλικία, εμποδίζοντας τον έφηβο να αντιληφθεί την κοινοτυπία των δικών του συναισθημάτων και των εμπειριών των συνομηλίκων του, θεωρώντας τον εαυτό του ως μοναδικό, άτρωτο και παντοδύναμο.
Αποδεικτικά στοιχεία του προσωπικού μύθου
- Η πίστη σε έναν προσωπικό θεό.
- Η αίσθηση ότι δεν μπορεί να καταλάβει κανένας άλλος πως νιώθουν οι ίδιοι.
- Η αίσθηση πως, ότι κι αν συμβεί θα τα καταφέρουν, «οι άλλοι μπορεί να πάθουν κάτι αλλά όχι αυτοί».
- Τα ημερολόγια (οι εμπειρίες τους είναι σπουδαίες, πρέπει να καταγράφουν για να μείνουν στην ιστορία).
«Όλοι με κοιτάνε και ασχολούνται συνέχεια μαζί μου»
Η δήλωση αυτή αντανακλά την αίσθηση του εφήβου ότι βρίσκεται στο επίκεντρο της προσοχής των άλλων, και συνεχώς αξιολογείται, γεγονός το οποίο στην πραγματικότητα αποτελεί ισχυρό κίνητρο για την συμπεριφορά και τις δραστηριότητες του. Το φανταστικό ακροατήριο άλλοτε είναι θαυμαστικό, βοηθώντας τον έφηβο να νιώθει σπουδαίος, και άλλοτε επικριτικό επηρεάζοντας την αυτοεκτίμηση και την αυτοαντίληψη του. «Κάθε έφηβος δρα ταυτόχρονα ως ηθοποιός για τον εαυτό του και ως ακροατήριο για τους άλλους εφήβους» .
Αποδεικτικά στοιχεία του φανταστικού ακροατηρίου
- Η σκέψη ''πως θα αντιδρούσαν οι άλλοι στον θάνατο του" (ως καθυστερημένη αναγνώριση των προσόντων του).
- Η κραυγαλέα ένδυση και συμπεριφορά.
- Η ντροπή και η αμηχανία.
- Η υψηλή αυτοσυνειδησία.
- Η μεγάλη ανάγκη για προσωπικό χώρο.
- Η προθυμία για απομόνωση.
Πότε και πως υποχωρεί ο εφηβικός εγωκεντρισμός;
Ο εγωκεντρισμός υποχωρεί σταδιακά, όταν πλέον οι νέες γνωστικές ικανότητες έχουν σταθεροποιηθεί (15-16 έτη). Τότε, το ακροατήριο που προβλέπει αντικαθίσταται από το πραγματικό ακροατήριο με πραγματικές αντιδράσεις. Η υποχώρηση του προσωπικού μύθου αρχίζει με την σταδιακή εδραίωση σχέσεων αμοιβαιότητας και εμπιστοσύνης. Ο έφηβος ανακαλύπτει ότι και οι άλλοι έχουν παρόμοια συναισθήματα με αυτόν και έχουν υποφέρει και εκστασιαστεί, κατά τον ίδιο τρόπο, όπως και αυτός.
Υπάρχουν διαφορές ανάμεσα στα δύο φύλα;
Ναι, τα κορίτσια παρουσιάζουν υψηλότερη αίσθηση ενός φανταστικού (ή και πραγματικού) επικριτικού ακροατηρίου, ενώ τα αγόρια αυξημένη αίσθηση προσωπικού μύθου, ο οποίος μάλιστα σχετίζεται με υψηλή τάση για ριψοκίνδυνη συμπεριφορά.
Είναι ο εγωκεντρισμός αποκλειστικά εφηβικό φαινόμενο;
Παρόλο που ο εγωκεντρισμός θεωρείται εφηβικό φαινόμενο, σύγχρονες έρευνες εντοπίζουν στοιχεία του και στην ενήλικη ζωή, κυρίως ως άμυνα, όταν το άτομο αντιμετωπίζει νέες δραματικές αλλαγές στη ζωή του ή βρίσκεται υπό αγχογόνες καταστάσεις.
Μπάτζου Κατερίνα
|
|
|
