Λύσε το πρόβλημα με το τρένο
|
|
Εισαγωγή
Το νοητικό πείραμα που θα αναλύσουμε έχει σαν τίτλο «το πρόβλημα με το τρένο». Οι συμμετέχοντες πρέπει να αποφασίσουν την εξέλιξη μιας ιστορίας, επιλέγοντας μια από τις δύο εκδοχές.
Πρώτο Δίλημμα
«Το τρένο κινείται τόσο γρήγορα που αδυνατεί να ανακόψει ταχύτητα. Μπορείς όμως, να επιλέξεις μια εκ των δύο κατευθύνσεων. Στην πρώτη βρίσκονται 4 εγκλωβισμένοι άνθρωποι πάνω στις γραμμές, ενώ στην δεύτερη κατεύθυνση υπάρχει μόλις 1 άνθρωπος. Ποια κατεύθυνση θα επέλεγες;»
Ερμηνεία
Οι συμμετέχοντες, χωρίς να προβληματιστούν ιδιαίτερα, επέλεξαν την δεύτερη κατεύθυνση. Έτσι λοιπόν, αποφάσισαν να σώσουν τους 4 ανθρώπους αντί τον 1. Αυτή η απόφαση βασίζεται στο μη χείρον βέλτιστον, στην εκτίμηση δηλαδή τι είναι λιγότερο κακό. Μοιάζει με την περίπτωση του πιλότου, που έχει χάσει τον έλεγχο του αεροπλάνου και προσπαθεί να το ρίξει σε μη κατοικήσιμη περιοχή.
Δεύτερο Δίλημμα
«Το τρένο κινείται τόσο γρήγορα που αδυνατεί να ανακόψει ταχύτητα. Δεν μπορείς να αλλάξεις κατεύθυνση και πάνω στις γραμμές βρίσκονται 4 εγκλωβισμένοι άνθρωποι. Για να σωθούν πρέπει να σπρώξεις στις γραμμές του τρένου έναν πολύ παχουλό άντρα που βρίσκεται πάνω σε μια γέφυρα. Θα το έκανες;»
Ερμηνεία
Οι περισσότεροι συμμετέχοντες (περίπου 90%) είπαν ότι δεν θα έσπρωχναν τον παχουλό άντρα στις γραμμές, για να σώσουν τους άλλους 4. Η απάντηση αυτή έρχεται σε ρήξη με την αντίστοιχη στο πρώτο δίλημμα – σενάριο, όπου οι συνέπειες της απόφασης είναι ίδιες, θυσιάζεται ένας και σώζονται 4.
Συνολική Εκτίμηση
Είναι σαφές ότι στο δεύτερο δίλημμα, μεσολαβούν ισχυρότεροι ηθικοί φραγμοί και αναδύονται έντονα φοβικά ενοχικά αντανακλαστικά. Είναι απαραίτητη λοιπόν, μια ηθική διάκριση ανάμεσα στα δύο διλήμματα. Στην πρώτη περίπτωση, δεν παραβιάζονται τα ηθικά όρια, καθώς υπάρχει η αίσθηση του αναπόφευκτου. Στη δεύτερη περίπτωση, η υπέρβαση των ηθικών ορίων προκύπτει μέσα από την σκοπιμότητα της πράξης (η έννοια της πρόθεσης). Στο ίδιο μήκος κύματος, οι δικαστές πριν αποφασίσουν το μέγεθος μιας ποινής, εξετάζουν τον παράγοντα της σκοπιμότητας και της πρόθεσης. Η ίδια πράξη, το ίδιο αποτέλεσμα, έχει διαφορετική ηθική και ποινική απόχρωση, εάν ενυπάρχει το στοιχείο της σκοπιμότητας.
Συντακτική Ομάδα του Site
Το νοητικό πείραμα που θα αναλύσουμε έχει σαν τίτλο «το πρόβλημα με το τρένο». Οι συμμετέχοντες πρέπει να αποφασίσουν την εξέλιξη μιας ιστορίας, επιλέγοντας μια από τις δύο εκδοχές.
Πρώτο Δίλημμα
«Το τρένο κινείται τόσο γρήγορα που αδυνατεί να ανακόψει ταχύτητα. Μπορείς όμως, να επιλέξεις μια εκ των δύο κατευθύνσεων. Στην πρώτη βρίσκονται 4 εγκλωβισμένοι άνθρωποι πάνω στις γραμμές, ενώ στην δεύτερη κατεύθυνση υπάρχει μόλις 1 άνθρωπος. Ποια κατεύθυνση θα επέλεγες;»
Ερμηνεία
Οι συμμετέχοντες, χωρίς να προβληματιστούν ιδιαίτερα, επέλεξαν την δεύτερη κατεύθυνση. Έτσι λοιπόν, αποφάσισαν να σώσουν τους 4 ανθρώπους αντί τον 1. Αυτή η απόφαση βασίζεται στο μη χείρον βέλτιστον, στην εκτίμηση δηλαδή τι είναι λιγότερο κακό. Μοιάζει με την περίπτωση του πιλότου, που έχει χάσει τον έλεγχο του αεροπλάνου και προσπαθεί να το ρίξει σε μη κατοικήσιμη περιοχή.
Δεύτερο Δίλημμα
«Το τρένο κινείται τόσο γρήγορα που αδυνατεί να ανακόψει ταχύτητα. Δεν μπορείς να αλλάξεις κατεύθυνση και πάνω στις γραμμές βρίσκονται 4 εγκλωβισμένοι άνθρωποι. Για να σωθούν πρέπει να σπρώξεις στις γραμμές του τρένου έναν πολύ παχουλό άντρα που βρίσκεται πάνω σε μια γέφυρα. Θα το έκανες;»
Ερμηνεία
Οι περισσότεροι συμμετέχοντες (περίπου 90%) είπαν ότι δεν θα έσπρωχναν τον παχουλό άντρα στις γραμμές, για να σώσουν τους άλλους 4. Η απάντηση αυτή έρχεται σε ρήξη με την αντίστοιχη στο πρώτο δίλημμα – σενάριο, όπου οι συνέπειες της απόφασης είναι ίδιες, θυσιάζεται ένας και σώζονται 4.
Συνολική Εκτίμηση
Είναι σαφές ότι στο δεύτερο δίλημμα, μεσολαβούν ισχυρότεροι ηθικοί φραγμοί και αναδύονται έντονα φοβικά ενοχικά αντανακλαστικά. Είναι απαραίτητη λοιπόν, μια ηθική διάκριση ανάμεσα στα δύο διλήμματα. Στην πρώτη περίπτωση, δεν παραβιάζονται τα ηθικά όρια, καθώς υπάρχει η αίσθηση του αναπόφευκτου. Στη δεύτερη περίπτωση, η υπέρβαση των ηθικών ορίων προκύπτει μέσα από την σκοπιμότητα της πράξης (η έννοια της πρόθεσης). Στο ίδιο μήκος κύματος, οι δικαστές πριν αποφασίσουν το μέγεθος μιας ποινής, εξετάζουν τον παράγοντα της σκοπιμότητας και της πρόθεσης. Η ίδια πράξη, το ίδιο αποτέλεσμα, έχει διαφορετική ηθική και ποινική απόχρωση, εάν ενυπάρχει το στοιχείο της σκοπιμότητας.
Συντακτική Ομάδα του Site
|