Φόβος και Φοβία
Τι είναι η φοβία;
Φοβία (ειδική φοβία) ονομάζουμε τον επίμονο, παράλογο και υπερβολικό φόβο προς συγκεκριμένα αντικείμενα και καταστάσεις, ενώ το συναίσθημα της αμηχανίας ενόψει κοινωνικών καταστάσεων καλείται κοινωνική φοβία.
Πως αναγνωρίζεται η ύπαρξη φοβίας;
Το άτομο με φοβία αν και αναγνωρίζει ότι ο φόβος του είναι παράλογος, δεν μπορεί να ελέγξει αυτό το συναίσθημα. Έχει την τάση να αποφεύγει το ερέθισμα που του προκαλεί φόβο. Επιπρόσθετα, όταν το άτομο δεν δύναται να απομακρυνθεί από το αντικείμενο που του προκαλεί φόβο, βιώνει έντονη δυσφορία και ανησυχία.
Ποια η διαφορά φόβου και φοβίας;
Στη φοβία η αντίδραση είναι υπερβολική σε ένταση, εκδηλώνεται παρά τη θέληση του ατόμου, επιμένει στο χρόνο, και στρέφει το άτομο στην αποφυγή από το αντικείμενο του φόβου. Αντίθετα ο φόβος, συχνά δικαιολογείται από την παρουσία ενός απειλητικού ερεθίσματος. Σε πολλές περιπτώσεις ο φόβος είναι χρήσιμος (λειτουργικός), διότι συμβάλλει στο να κινητοποιηθεί το άτομο και να αντιμετωπίσει μια δύσκολη κατάσταση.
Ποιες είναι οι συνηθέστερες μορφές φοβίας;
Οι συνηθέστερες μορφές φοβίας είναι το ύψος, ο κλειστός χώρος, τα ζώα, η πολυκοσμία, το σκοτάδι και ο δυνατός θόρυβος. Η έναρξη αυτών των φοβιών υπολογίζεται στην ηλικία των πέντε και των εφτά ετών και συνδέεται με κάποιο τραυματικό γεγονός.
Ποιο είναι το ποσοστό των ατόμων που εμφανίζει κάποια φοβία;
Υπολογίζεται ότι το 5% του πληθυσμού παρουσιάζει τουλάχιστον μια κλινικά σημαντική φοβία μέσα σε διάστημα ενός έτους. Οι ειδικές φοβίες έχουν σαν έναρξη τα έξι πρώτα χρόνια της ζωής, αν και σε πολλές περιπτώσεις εκδηλώνεται πολύ αργότερα. Ως προς την κοινωνική φοβία, σε ένα μεγάλο ποσοστό εμφανίζεται στην ηλικία 15-20. Ακόμα, αξίζει να αναφερθεί ότι οι γυναίκες παρουσιάζουν σε μεγαλύτερο βαθμό από τους άνδρες ειδικές φοβίες.
Υπάρχουν τρόποι παρέμβασης;
Η γνωστική-συμπεριφορική παρέμβαση χρησιμοποιείται ευρέως από τους ψυχολόγους με σκοπό να μειώσουν βαθμιαία την ένταση του φόβου και να είναι λειτουργικοί μπροστά σε αυτές τις καταστάσεις, π.χ. ύψος. Επιπρόσθετα οι τεχνικές χαλάρωσης και αναπνοής είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικές. Σε αρκετές περιπτώσεις, οι φοβίες εξαφανίζονται με το πέρασμα του χρόνου. Για παράδειγμα, το παιδί που φοβάται το σκοτάδι, καθώς ενηλικιώνεται ο φόβος του μετριάζεται, με αποτέλεσμα να είναι σχεδόν ανύπαρκτος και μη αισθητός.
Αφοβία:
Ο φόβος συνήθως θεωρείται κάτι το υποτιμητικό, ενώ η αφοβία κάτι το αξιέπαινο. Στην πραγματικότητα όμως, αν ο άνθρωπος δεν αισθανόταν φόβο, θα του ήταν αδύνατο να επιζήσει καθώς θα του έλειπε ένας ζωτικός μηχανισμός για να τον προειδοποιεί σε περίπτωση κινδύνου. Τέλος, θα μπορούσαμε να πούμε ότι τόσο η αφοβία όσο και η φοβία αποτελούν δύο ακραίες καταστάσεις. Το ιδανικό λοιπόν, είναι ο δικαιολογημένος φόβος, ο οποίος μας βοηθάει να επιζήσουμε. Φανταστείτε τι θα γινόταν εάν κάποιος αψηφούσε το κίνδυνο της φωτιάς. Θα καιγόταν…
Τσαγκαράκης Βαλεντίνος Σπύρος
Φοβία (ειδική φοβία) ονομάζουμε τον επίμονο, παράλογο και υπερβολικό φόβο προς συγκεκριμένα αντικείμενα και καταστάσεις, ενώ το συναίσθημα της αμηχανίας ενόψει κοινωνικών καταστάσεων καλείται κοινωνική φοβία.
Πως αναγνωρίζεται η ύπαρξη φοβίας;
Το άτομο με φοβία αν και αναγνωρίζει ότι ο φόβος του είναι παράλογος, δεν μπορεί να ελέγξει αυτό το συναίσθημα. Έχει την τάση να αποφεύγει το ερέθισμα που του προκαλεί φόβο. Επιπρόσθετα, όταν το άτομο δεν δύναται να απομακρυνθεί από το αντικείμενο που του προκαλεί φόβο, βιώνει έντονη δυσφορία και ανησυχία.
Ποια η διαφορά φόβου και φοβίας;
Στη φοβία η αντίδραση είναι υπερβολική σε ένταση, εκδηλώνεται παρά τη θέληση του ατόμου, επιμένει στο χρόνο, και στρέφει το άτομο στην αποφυγή από το αντικείμενο του φόβου. Αντίθετα ο φόβος, συχνά δικαιολογείται από την παρουσία ενός απειλητικού ερεθίσματος. Σε πολλές περιπτώσεις ο φόβος είναι χρήσιμος (λειτουργικός), διότι συμβάλλει στο να κινητοποιηθεί το άτομο και να αντιμετωπίσει μια δύσκολη κατάσταση.
Ποιες είναι οι συνηθέστερες μορφές φοβίας;
Οι συνηθέστερες μορφές φοβίας είναι το ύψος, ο κλειστός χώρος, τα ζώα, η πολυκοσμία, το σκοτάδι και ο δυνατός θόρυβος. Η έναρξη αυτών των φοβιών υπολογίζεται στην ηλικία των πέντε και των εφτά ετών και συνδέεται με κάποιο τραυματικό γεγονός.
Ποιο είναι το ποσοστό των ατόμων που εμφανίζει κάποια φοβία;
Υπολογίζεται ότι το 5% του πληθυσμού παρουσιάζει τουλάχιστον μια κλινικά σημαντική φοβία μέσα σε διάστημα ενός έτους. Οι ειδικές φοβίες έχουν σαν έναρξη τα έξι πρώτα χρόνια της ζωής, αν και σε πολλές περιπτώσεις εκδηλώνεται πολύ αργότερα. Ως προς την κοινωνική φοβία, σε ένα μεγάλο ποσοστό εμφανίζεται στην ηλικία 15-20. Ακόμα, αξίζει να αναφερθεί ότι οι γυναίκες παρουσιάζουν σε μεγαλύτερο βαθμό από τους άνδρες ειδικές φοβίες.
Υπάρχουν τρόποι παρέμβασης;
Η γνωστική-συμπεριφορική παρέμβαση χρησιμοποιείται ευρέως από τους ψυχολόγους με σκοπό να μειώσουν βαθμιαία την ένταση του φόβου και να είναι λειτουργικοί μπροστά σε αυτές τις καταστάσεις, π.χ. ύψος. Επιπρόσθετα οι τεχνικές χαλάρωσης και αναπνοής είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικές. Σε αρκετές περιπτώσεις, οι φοβίες εξαφανίζονται με το πέρασμα του χρόνου. Για παράδειγμα, το παιδί που φοβάται το σκοτάδι, καθώς ενηλικιώνεται ο φόβος του μετριάζεται, με αποτέλεσμα να είναι σχεδόν ανύπαρκτος και μη αισθητός.
Αφοβία:
Ο φόβος συνήθως θεωρείται κάτι το υποτιμητικό, ενώ η αφοβία κάτι το αξιέπαινο. Στην πραγματικότητα όμως, αν ο άνθρωπος δεν αισθανόταν φόβο, θα του ήταν αδύνατο να επιζήσει καθώς θα του έλειπε ένας ζωτικός μηχανισμός για να τον προειδοποιεί σε περίπτωση κινδύνου. Τέλος, θα μπορούσαμε να πούμε ότι τόσο η αφοβία όσο και η φοβία αποτελούν δύο ακραίες καταστάσεις. Το ιδανικό λοιπόν, είναι ο δικαιολογημένος φόβος, ο οποίος μας βοηθάει να επιζήσουμε. Φανταστείτε τι θα γινόταν εάν κάποιος αψηφούσε το κίνδυνο της φωτιάς. Θα καιγόταν…
Τσαγκαράκης Βαλεντίνος Σπύρος
